Tóm tắt bài viết: "Chúng ta có đang trong một bong bóng tài chính không?"

Dambisa Moyo (kinh tế quốc tế, và là tác giả của cuốn sách "Rìa hỗn loạn: Tại sao dân chủ không đạt được tăng trưởng kinh tế")
20 tháng 10 năm 2025

1. Sự bùng nổ trí tuệ nhân tạo và các chỉ số bong bóng

Moio chỉ ra rằng việc xác định bong bóng trong quá trình hình thành của nó không làm giảm đi những dấu hiệu gia tăng về sự tồn tại của nó trong đợt bùng nổ trí tuệ nhân tạo hiện tại. Đánh giá của các công ty đã tăng lên mức không hợp lý về mặt kinh tế, với hệ số P/E trung bình của chỉ số S&P 500 khoảng 25 lần so với 16 lần trước đó. Những bước nhảy này được biện minh bởi những hứa hẹn về năng suất trong tương lai và sự hỗ trợ của chính phủ cho các ngành chiến lược như chất bán dẫn, điều này gợi nhớ đến các bong bóng trước đây của Nhật Bản và Internet.

2. Kể chuyện đầu tư và Huyền thoại "Thế hệ mới"

Moya nói rằng mọi bong bóng đều được nuôi dưỡng bởi một câu chuyện khẳng định rằng "lần này là khác biệt". Lý lẽ đầu tư trở thành niềm tin vào sự thay đổi kinh tế sắp tới, như đã xảy ra với Internet trong quá khứ. Ngày nay, câu chuyện về trí tuệ nhân tạo thống trị, nơi các công ty được định giá dựa trên tiềm năng tương lai nhiều hơn là các yếu tố cơ bản thực tế của chúng. Ví dụ như định giá Nano Nuclear Energy và Fermi hàng tỷ đô la mặc dù không có doanh thu.

3. Đòn bẩy tài chính và rủi ro tiềm ẩn

Thị trường trở nên dễ bị tổn thương hơn khi việc vay mượn để đầu tư vào các tài sản bị định giá quá cao. Nợ ký quỹ đã đạt 1,06 nghìn tỷ USD vào tháng 8 năm 2025, tăng 33% so với năm trước, trong khi các công cụ rủi ro cao như quyền chọn hàng ngày và các quỹ đòn bẩy đang lan rộng. Điều này gợi nhớ đến tình hình trước khủng hoảng năm 2008 khi rủi ro tài chính ẩn mình sau sự lạc quan.

4. Các giao dịch vòng giữa các công ty

Tác giả đề cập đến hiện tượng "giao dịch vòng" như việc đầu tư của Nvidia vào OpenAI, nơi mà họ trả tiền cho Oracle để mua chip từ chính Nvidia, điều này tái hiện mô hình bong bóng Nhật Bản khi các công ty đổ tiền vào hệ thống mà không có sản xuất thực sự.

5. Tương lai của bong bóng và xu hướng thị trường

Moio khẳng định rằng thị trường vẫn đang ở giai đoạn đầu giống như năm 1996-1997 của bong bóng internet, do các nhà đầu tư cá nhân dẫn dắt trong khi các tổ chức vẫn còn thận trọng. Tuy nhiên, sự bùng nổ này khác với sự hiện diện của các công ty đã được thiết lập như Nvidia và Alphabet, điều này làm cho sự điều chỉnh dự kiến gần với sự thu hẹp dần dần chứ không phải là một sự bùng nổ dữ dội...