Cách chơi của Polymarket có phải là đánh bạc không? Người chơi Trung Quốc có rủi ro pháp lý nào không?

Tác giả gốc: Luật sư Liu Zhengyao

Tái bản: White55, Mars Finance

Giới thiệu

Gần đây, thị trường dự đoán do Polymarket đại diện đang bùng nổ, trong nước đã có một số người tham gia, và có tin đồn rằng đã có người kiếm được tiền. Là một luật sư trong lĩnh vực Web3, có bạn bè đã hỏi tôi liệu Polymarket có thể chơi được không, có rủi ro pháp lý nào về cờ bạc không? Chúng ta sẽ phân tích vấn đề này qua bài viết này.

Một, Thị trường dự đoán là gì và Polymarket là gì?

(Một) Thị trường dự đoán

“Thị trường dự đoán” được hiểu một cách đơn giản là nền tảng cho phép người dùng dự đoán về các sự kiện tương lai chưa xảy ra, và thực hiện cá cược cũng như giao dịch.

Thị trường dự đoán không phải là một khái niệm hay trò chơi mới mẻ gì, từ năm 2014, đã có một nền tảng dự đoán chính trị (hoặc chính sách) có tên Predictit; năm 2015, nền tảng Augur dựa trên chuỗi công khai Ethereum, thuộc về những nền tảng thị trường dự đoán phi tập trung sớm nhất; năm 2015 cũng có nền tảng phi tập trung Gnosis được triển khai trên blockchain, tất cả đều thuộc về các sản phẩm thị trường dự đoán ban đầu. Tuy nhiên, do sự chưa trưởng thành của thị trường ngày đầu, những nền tảng này đều không phát triển mạnh mẽ, đến mức chúng chưa bao giờ lọt vào tầm nhìn của công chúng “chủ đạo”.

(2) Giới thiệu về Polymarket

Polymarket là nền tảng thị trường dự đoán được triển khai trên mạng blockchain (chuỗi Polygon, một loại chuỗi công khai). Người dùng có thể “đặt cược/dự đoán” về các sự kiện tương lai (như bầu cử chính trị, kết quả lập pháp, trận đấu thể thao, sự kiện văn hóa, v.v.) bằng cách mua bán các “cổ phần hợp đồng (shares)” đại diện cho xác suất xảy ra của một kết quả, thể hiện quan điểm của thị trường về kết quả này. Thông tin chung về nền tảng như sau: nền tảng được thành lập vào năm 2020, có trụ sở tại New York, Hoa Kỳ; hiện là một trong những “thị trường dự đoán lớn nhất thế giới”; sử dụng tiền điện tử/stablecoin (ví dụ USDC) để thực hiện giao dịch trên blockchain.

（Hình ảnh nguồn: Ảnh chụp màn hình từ trang web Polymarket）

(3) Cơ chế hoạt động của Polymarket

Chúng ta sẽ lấy một ví dụ đơn giản để giải thích cách Polymarket hoạt động:

1. Chọn một thị trường (sự kiện): chẳng hạn như “Liệu dự luật X năm 2026 có được thông qua thành luật không?” hoặc “Liệu Haruki Murakami có nhận được Giải Nobel Văn học không?”

2. Mua bán “cổ phần”: Trong thị trường này, bạn có thể mua một cổ phần của một tùy chọn (ví dụ như “sẽ” hoặc “không sẽ”), giá thường nằm trong khoảng 0-1 đô la, tương tự như xác suất, giá càng cao có nghĩa là thị trường cho rằng tùy chọn đó có khả năng xảy ra hơn.

3. Bạn có thể mua hoặc bán trước khi có kết quả sự kiện: Nếu bạn mua một tùy chọn sớm và với thông tin mới, xác suất xảy ra của nó được thị trường đánh giá cao, giá có thể tăng, bạn có thể bán để thu lợi. Một số người coi đây là sự kết hợp giữa “cược + giao dịch”.

4. Thanh toán sau khi kết quả sự kiện được xác định: Nếu kết quả sự kiện là đúng, những người đã mua phần của tùy chọn “sẽ xảy ra” sẽ nhận được phần thưởng tương ứng; nếu kết quả là sai, có thể xảy ra thua lỗ. Toàn bộ quy trình được thực hiện một cách minh bạch qua hợp đồng thông minh và blockchain, loại bỏ khả năng can thiệp của con người.

5. Hoạt động blockchain/stablecoin: Polymarket hoạt động trên chuỗi Polygon (một giải pháp Layer 2 của Ethereum), giao dịch bằng stablecoin USDC, giúp tăng cường sự tham gia toàn cầu, minh bạch và công bằng.

Thứ hai, thị trường dự đoán có phải là cờ bạc không?

Đây là vấn đề mà nhiều người chơi, đặc biệt là người chơi Trung Quốc, rất quan tâm. Mặc dù blockchain có thể phi tập trung, nhưng người dùng trên mạng blockchain đều có quốc gia riêng của họ, do đó có các luật pháp tương ứng. Đối với công dân Trung Quốc, dựa trên nguyên tắc thuộc tính, nếu phạm tội thì ngay cả khi ở nước ngoài cũng sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo luật pháp trong nước. Do đó, việc đánh giá xem thị trường dự đoán có rủi ro hình sự hay không là rất quan trọng.

(1) Tội phạm đánh bạc theo luật hình sự Trung Quốc

Gọi là “cá cược”, theo định nghĩa của giáo sư Zhang Mingkai, người được coi là “anh cả” trong giới luật hình, “là hành vi cá cược hoặc đánh bạc với tài sản dựa trên kết quả thắng thua ngẫu nhiên” (Zhang Mingkai, “Luật hình sự”, phiên bản thứ sáu, Nhà xuất bản Pháp luật, trang 1414). Gọi là “kết quả thắng thua ngẫu nhiên”, tức là kết quả không thể dự đoán hay kiểm soát được, phụ thuộc vào các yếu tố ngẫu nhiên; liên quan đến tội phạm cá cược, luật hình sự Trung Quốc quy định ba tội danh, bao gồm: tội cá cược, tội tổ chức đánh bạc và tội tổ chức tham gia đánh bạc ở nước ngoài (biên giới). Trong thực tiễn, hai tội danh đầu tiên thường gặp hơn.

Tội đánh bạc yêu cầu có mục đích kiếm lợi, tập hợp người chơi bạc hoặc làm nghề đánh bạc; tội mở sòng bạc chủ yếu là xử phạt hành vi mở sòng bạc, cụ thể thể hiện là cung cấp địa điểm, không gian, dụng cụ đánh bạc hoặc thiết lập phương thức, quy tắc đánh bạc, tổ chức hoặc kiểm soát hoạt động đánh bạc cũng như điều hành hoạt động đánh bạc.

Đối với thị trường dự đoán, việc phân tích xem nó có cấu thành tội phạm đánh bạc theo luật hình sự Trung Quốc hay không, ngoài phân tích khái quát nêu trên, có thể dựa vào tiêu chuẩn cấu thành trong “Hai cao một bộ” được thực hiện vào ngày 31 tháng 8 năm 2010 trong “Ý kiến về một số vấn đề áp dụng pháp luật trong xử lý các vụ án đánh bạc qua mạng” để xem xét.

(II) Polymarket có cấu thành tội phạm đánh bạc theo pháp luật Trung Quốc không?

Đối với Polymarket, mô hình của nó cấu thành đánh bạc theo luật pháp Trung Quốc.

Trước tiên, Polymarket cho phép người dùng dự đoán và đặt cược (mua hoặc lên điểm) vào các sự kiện/hoạt động không chắc chắn trong tương lai, và những sự kiện không chắc chắn này thuộc về “thắng thua ngẫu nhiên” theo luật pháp Trung Quốc.

Thứ hai, người dùng sử dụng tài sản thực tế để đặt cược. Tiền ảo, đặc biệt là stablecoin USDT, USDC hiện đã được các cơ quan tư pháp của Trung Quốc đại lục công nhận về thuộc tính tài sản của chúng trong các vụ án hình sự, vì vậy, ngay cả khi người dùng đặt cược bằng loại tiền ảo như USDC, điều này cũng được coi là hành vi “đánh bạc bằng tài sản” theo lý thuyết hình sự của nước tôi;

Cuối cùng, cá cược cũng phải đáp ứng điều kiện “có thua có thắng”. Trên Polymarket, những người cược đúng sẽ có lợi nhuận, còn những người cược sai sẽ thua lỗ, cũng hoàn toàn phù hợp với điều kiện đã nêu.

Từ đó, chúng ta có thể kết luận rằng việc chơi Polymarket không gặp bất kỳ trở ngại nào trong việc được phân loại là cờ bạc theo luật pháp Trung Quốc. Tuy nhiên, nếu xem xét liệu có cấu thành tội cờ bạc hay tội mở sòng bạc hay không, thì cần phải kết hợp với các giải thích tư pháp và quy định của các cơ quan liên quan (“Quy định về tiêu chuẩn khởi tố các vụ án hình sự thuộc thẩm quyền của cơ quan công an (số 1)”) ví dụ như:

1. Đối với tội phạm cờ bạc, cần phải đáp ứng một trong những điều sau đây:

(1) Tổ chức đánh bạc từ ba người trở lên, thu lời từ số tiền cược tích lũy trên năm ngàn nhân dân tệ.

(2) Tổ chức đánh bạc từ ba người trở lên, tổng số tiền đặt cược từ năm mươi ngàn trở lên;

(3) Tổ chức đánh bạc từ ba người trở lên, số người tham gia đánh bạc cộng dồn từ hai mươi người trở lên;

(4) Tổ chức công dân nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa hơn mười người tham gia đánh bạc ở nước ngoài, thu tiền hoa hồng, phí giới thiệu từ đó.

2. Đối với tội mở sòng bạc, cần đáp ứng một trong các điều sau:

(1) Thành lập trang web cá cược và chấp nhận đặt cược;

(2) Thiết lập trang web đánh bạc và cung cấp cho người khác tổ chức đánh bạc;

(3) Làm đại lý cho các trang web cờ bạc và nhận đặt cược;

(4) Tham gia chia sẻ lợi nhuận từ các trang web cờ bạc.

Đối với tình tiết tăng nặng của tội mở sòng bạc (ví dụ như số tiền cược tích lũy đạt 300.000 nhân dân tệ trở lên hoặc số lượng người tham gia cá cược tích lũy đạt trên 120 người, v.v.), các bạn có thể tự tìm hiểu quy định tại điều đầu tiên của giải thích tư pháp đã nêu, luật sư Liu sẽ không nói thêm.

Đối với người dùng Polymarket ở Trung Quốc đại lục, đặc biệt cần chú ý đến tiêu chuẩn cấu thành “tội đánh bạc” đã nêu ở điểm đầu tiên, để tránh bị dính líu vào rủi ro hình sự. Ngoài ra, ngoài những người chơi tham gia, các cá nhân hoặc tổ chức ở Trung Quốc đại lục tham gia quảng bá, vận hành, cung cấp kênh thanh toán cũng đều có rủi ro hình sự tương ứng.

Thứ ba, người dùng thị trường dự đoán ở Trung Quốc có gặp phải rủi ro pháp lý nào khác không?

Trên thực tế, từ góc độ xác suất, hầu hết công chúng trong suốt cuộc đời sẽ không gặp phải bất kỳ rủi ro pháp lý hình sự nào, điều này cũng dẫn đến việc một số người có tâm lý may mắn nhầm tưởng rằng người khác không gặp vấn đề gì, làm sao có thể đến lượt mình lại gặp phải rắc rối như vậy, chắc chắn sẽ bị công an bắt? Nhưng với tư cách là một luật sư hình sự, luật sư Liu vẫn khuyên mọi người nên cẩn thận không nên chạm vào những ranh giới pháp lý nghiêm ngặt (luật hình sự). Ngoài rủi ro hình sự, dựa trên bản chất của Polymarket, ở Trung Quốc còn có thể tồn tại những rủi ro sau:

(Một) Rủi ro pháp lý hành chính

Như mọi người đã biết, ở nước ta nếu đánh bạc không cấu thành tội phạm, thì vẫn sẽ phải đối mặt với rủi ro hành chính về xử lý an ninh. Điều 82 của “Luật xử lý hành chính an ninh” quy định: “Mục đích kiếm lợi, cung cấp điều kiện cho việc đánh bạc, hoặc tham gia đánh bạc với số tiền cược lớn, sẽ bị phạt tù dưới 5 ngày hoặc phạt tiền dưới 1000 nhân dân tệ; nếu tình tiết nghiêm trọng, sẽ bị phạt tù từ 10 ngày đến dưới 15 ngày, và phạt tiền từ trên 1000 nhân dân tệ đến dưới 5000 nhân dân tệ.”

(ii) Rủi ro chính trị

Ngay cả khi không có rủi ro về tội phạm cờ bạc hoặc vi phạm luật hành chính, người dùng Trung Quốc vẫn cần thận trọng với một rủi ro pháp lý khác: rủi ro về vi phạm pháp luật và tội phạm do rủi ro chính trị gây ra. Cụ thể, tại Trung Quốc đại lục, việc chế nhạo các nhân vật chính trị là bị cấm (trừ các nhân vật chính trị nước ngoài), nhưng việc đặt cược trên nền tảng Polymarket liên quan đến các nhân vật chính trị hoặc sự kiện chính trị rất khó được pháp luật Trung Quốc đại lục chấp nhận.

Bốn, viết ở cuối cùng

Từ góc độ tích cực và lạc quan của Web3 toàn cầu, đặc điểm nổi bật của thị trường dự đoán, đại diện là Polymarket, nằm ở tính năng thời gian thực, toàn cầu và phi tập trung (hoặc một phần phi tập trung), giúp nó trở thành một công cụ tài chính “dự đoán tương lai”. Nhưng đồng thời, từ góc độ bảo thủ, Polymarket cũng có nhiều điểm cần được cẩn trọng về pháp lý, quy định, công nghệ và thanh khoản mà các bạn bè cần phải coi trọng và phòng ngừa.

Chia sẻ tới:

Tác giả: Luật sư Liu Zhengyao